ONDERZOEK & WETENSCHAP
HIER ZIT GELUK IN HET BREIN
Er is volop beweging in de hersenen als we geluk ervaren. Volgens neuroloog Dr. Dirk Nuytten ligt de sleutel tot duurzaam geluk in een goede balans tussen het ‘beloningssysteem’ en het ‘default mode network’. Bovendien werken spiegelneuronen geluk in de hand. Hoe werkt dat in de praktijk?
BELONINGSSYSTEEM
Dopamine komt vrij Heb je een sollicitatiegesprek waar je met een goed gevoel de deur achter je dichttrekt? Of heb je ontzettend veel trek in zoet en bestel je een stuk appeltaart? Haal je een goede grap uit met een collega en ligt iedereen dubbel van het lachen? Tadaa… Dopamine komt vrij. Deze neurotransmitter zorgt voor het gevoel van beloning bij het invullen van behoeften en verlangens. Dit gebeurt in het bovenste deel van de hersenstam en waaiert uit naar verschillende gebieden in het brein.
Waarom je op vrijdag het gelukkigst bent In de hersenkern die we Nucleus accumbens noemen, ervaren we een gevoel van intens verlangen. Juist het vooruitzicht of de verwachting maakt iemand dolgelukkig. Daarom zijn mensen over het algemeen het gelukkigst op vrijdag, omdat ze verlangen naar het weekend. We worden dus blij van leuke plannen in het vooruitzicht en daarbij maakt de voorpret vaak nog gelukkiger dan de activiteit zelf.
DEFAULT MODE NETWORK
Rust leidt tot geluk Het Default mode network wordt geprikkeld als je in rust bent. Bijvoorbeeld: na een lange werkdag plof je op de bank om een film te kijken of een boek te lezen. Je onttrekt je daarmee aan de buitenwereld en alle zaken op je to-do lijstje. Concrete voorbeelden van het stimuleren van dit netwerk, zijn yoga en mindfulness. Hierdoor kun je zaken die in je hoofd spelen, makkelijker loslaten.
Spiegelneuronen De naam zegt het eigenlijk al. Spiegelneuronen zijn zenuwcellen die ‘vuren’ als je kijkt naar iemand die een bepaalde emotie vertoont. Daar spiegel je je aan. Moet iemand keihard lachen, dan verschijnt er vaak automatisch een glimlach op jouw gezicht. Is je leidinggevende dolenthousiast over een nieuwe klant en danst hij op zijn bureau om het te vieren? Dan springt dat enthousiasme waarschijnlijk ook over op jou. Die spiegelneuronen hebben natuurlijk ook een schaduwkant. Is jouw collega stikchagrijnig en zit hij te mopperen over jullie leidinggevende? Dan word je eenvoudig ‘meegesleurd’ in deze emotie.
LEUKE WEETJES OVER GELUK
Mazzelaar of pechvogel? Geluksverschillen tussen mensen worden voor 40 procent bepaald door de genen. Deze bepalen vooral hoe gevoelig je bent voor bepaalde gebeurtenissen. Je omgeving speelt ook een grote rol: maak je veel ingrijpende life-events mee, dan is het moeilijker om geluk te ervaren, óók als je dat wel via je genen hebt meegekregen.
Maakt geld gelukkig? Onderzoek wijst uit dat het winnen van de loterij mensen op den duur niet gelukkiger maakt. Zo werd het geluksgevoel van winnaars van de Postcodeloterij vergeleken met hun buren die geen lot hadden. Wat blijkt? In het begin stijgt het gevoel van geluk, maar na een tijdje kruipt het weer terug naar ‘normaal’. Op den duur word je dus niet gelukkiger dan je al was.
Huilen van het lachen Je hersenen kunnen jouw gevoel van geluk of verdriet ook reguleren. Zo kun je soms letterlijk huilen van geluk, als het fijne gevoel je overspoelt. En in een periode van rouw, kun je de slappe lach krijgen. Echt ‘zomaar’ gebeurt dat trouwens niet. Het is een tactiek van jouw hersenen om meer controle te krijgen over je emoties.
De ‘andere’ kant van dopamine Naast het geluksgevoel, heeft dopamine ook een schaduwzijde. Drie zelfs. Ten eerste raak je gewend aan het systeem als het teveel wordt gestimuleerd. Je blijft dus niet eindeloos gelukkig van het vervullen van je eetlust. Ten tweede volgt er na het gelukzalige gevoel vaak een gevoel van leegte. Het is niet voor niets dat je eraan verslaafd kunt raken. Tenslotte leidt activatie van het ‘gelukssysteem’ tot een extreme focus die voornamelijk is gericht op jezelf. Dat maakt ons competitief, wat ook negatieve sociale gevolgen kan hebben. Dopamine is dus niet zaligmakend.